RAID Nedir? RAID 0 - 1 - 5 - 6 - 10 Tipleri ve Farkları Nelerdir?
13 min read

RAID Nedir? RAID 0 - 1 - 5 - 6 - 10 Tipleri ve Farkları Nelerdir?

RAID Nedir? RAID 0 - 1 - 5 - 6 - 10 Tipleri ve Farkları Nelerdir?

Sunucu ve NAS gibi depolama cihazlarıyla uğraşırken karşınıza bolca çıkacak olan RAID yapılandırmasının ne olduğu, nerelerde kullanıldığı, hangi tipin RAID yapılandırmasında seçilmesinin daha işlevsel olacağını bu yazımızca detaylıca işleyeceğiz.

Günümüzde cihaz depolama alanları artık TB larla ölçülür vaziyete gelmişken yedekleme ve veri güvenliği konusu ne yazıkki henüz son kullanıcı için gereken önemi arz edememektedir. Bunun en basit delili olarak kullandığınız kişisel veya iş bilgisayarınızın sabit diskinin bozulması durumunda o diskteki verilere tekrar erişip erişemeyeceğinizi sorgulamanızı istiyorum. Eğer bunun cevabı tekrar erişemeyeceğiniz yönündeyse en kısa sürede NAS veya bulut depolama çözümleriyle tanışmanızı, kurumsal bir konumdaysanız sunucu yedekleme çözümlerini incelemenizi şiddetle tavsiye ederim. Tabi bu incelemeler esnasında RAID terimine de çok fazla denk geleceksiniz haberiniz olsun.

1280x548

Su, düşme, metal yorgunluğu, sarsılma ve daha birçok faktöre bağlı olarak ömürleri sonlanacak olan disklerinizde yer alan verilerin yedeklenmesi için bir NAS (Network Attached Storage – Ağa Bağlı Veri Depolama) cihazına sahipseniz veya şirketinizdeki sunucuları biraz kurcalamışsanız kesinlikle RAID sekmesini görmüşsünüzdür. Peki nedir bu RAID?

RAID Nedir?

RAID (Redundant Array of Independent Disks), diskler arasında veri kopyalama veya paylaşımı için birden fazla sabit diski kullanarak yapılan veri depolama tasarısıdır. Tek diske göre, RAID’in yararı, veri bütünlüğünü, hata toleransını, iş çıkarma yeteneğini ve toplam disk kapasitesini artırmasıdır. Özgün uygulamalarda en önemli avantajı disk kapasitesini artırmakla beraber disk performansını da yükseltmesi ve verileri eş zamanlı olarak yedeklemeyi sağlamasıdır. Kısaca verilerinizin etkili ve performanslı bir şekilde yedeklenmesidir.

RAID Yapıları Nelerdir?

Cihazlarınızda RAID yapılandırması kurabilmek için iki seçeneğiniz var. Bunlar donanımsal RAID ve yazılımsal RAID dir.

1- Donanımsal RAID: Donanımsal RAID, RAID Controller (RAID denetleyicisi) adı verilen, sunucunun ana kartına entegre olarak takılan bir kart yardımıyla yapılmaktadır.

310x216

2- Yazılımsal RAID: Bir RAID Controller’e (RAID denetleyicisi) ihtiyaç duymadan RAID yapılandırması yapabileceğiniz, işletim sistemi içinde yazılımsal olarak tanımlı bir RAID yapılandırma sistemdir. RAID kapasitesi işletim sisteminde yazılımsal olarak kendiliğinden vardır. Tek bir diski iki bölme ile kurabilirsiniz, bir tanesi ön yükleme yapmak için ve diğeri de veri depolaması için kullanılabilir.
Bu tip RAID OS X sunucusu, Linux ve Windows sunucuları dahil olmak üzere işletim sistemlerinde mevcuttur. Yazılımsal RAID ayrıca servis sağlayıcılar tarafından güçlü ana bilgisayar sanal RAID çeviricilerini temin etmek için satılan sanal RAID çözümlerini de kapsar. Bu işletme ağları için daha giriş seviyesi bir çözümdür.

NOT: Donanımsal RAID, Yazılımsal RAID’e göre daha performanslı olduğundan dolayı daha çok tercih sebebidir.

Bilmeniz Gereken RAID Terimleri ve Bilgiler

RAID seviyelerini öğrenmeden önce bazı terimleri bilmemiz gerekiyor;

HOT SPARE: RAID grubunun içerisinde bulunan ancak boşta yedek olarak bekleyen diske denir. RAID grubundaki bir disk arızalandığı zaman normal şartlarda diskin değiştirilmesi ve verinin tekrar yazılması beklenir. Ancak Hot Spare olması durumunda arızalanan disk yerine Hot Spare geçer ve veri bu diske yazılmaya başlar.

HOT SWAP: RAID grubundaki bir diskin arızalanması halinde sunucuyu kapatmadan disk değişiminin yapılması işlemine verilen isimdir.

DUPLEXING: İki RAID kartının yedekli çalışması işlemidir.

RAID ile ilgili olarak bilinmesi gereken bazı hassas noktalar vardır şöyleki;

  • RAID Controller kartlarının arızalanması durumunda RAID kartınızı değiştirebilirsiniz. RAID kartının arızalanması, Disk yapısının tamamen bozulduğu anlamına gelmez. RAID kartını değiştikten sonra yeni RAID kartınız, sunucu Boot olurken Disk’lerdeki RAID yapısını okur ve RAID yapısını kendi üzerine alması için onay ister.
  • RAID Controller kartlarında bulunan Battery, bir Disk dizisindeki bir Disk’in sistemi devre dışı bırakmadan başarısız olmasına izin veren bir sistemin güvenliğini sağlayan özelliğidir.
  • RAID yapısında disklerin aynı RPM’de veya aynı boyutta olması gerekmiyor. Sunucunuzun desteklediği tüm diskleri kullanabilirsiniz. Ancak şunu bilmeniz gerekiyor RAID yapısında olan diskler içerisinde en düşük RPM’li ve en düşük kapasiteye sahip diskiniz hangisi ise RAID ona göre hareket eder. Yani 500 GB 7200RPM 1 disk ile 1 TB 15000 RPM 2 diskiniz olduğunu düşünün bu disklerden RAID 0 yaptığınız takdirde her diskin 500 GB kapasitesini kullanabilirsiniz. RAID yapısındaki tüm diskler ise 7200 RPM’miş gibi davranırlar.
  • Battery, RAID denetleyicisine yerleştirilen bir arabellektir. Tampon bellek, işlemciye “diske yazma” işleminin tamamlandığını “söyler”, böylece sistem disklere veri göndermek için işlemciye dönmeyi “bilir”.
518x500

Basitçe, önbellek arabelleği, veriyi işlemciden diske hızlandırır. Ve bu önbellek arabelleği, disk sürücülerine yazılıncaya kadar önbellek arabelleğindeki verileri güvenli tutmak için bir pille donatılmıştır. Olası bir anlık kesinti halinde veriler batterynin sağladığı güç ile üzerinde tutulur ve sunucunun tekrar aktif olması halinde veriler disklere yazılır. Battery olmaması durumunda büyük veri kayıpları yaşanabilir. Ayrıca battery performansıda etkilemektedir. RAID5 Controller üzerinde battery olmadan saatte 8 GB civarında bir yazma söz konusuyken Battery ile bu 70 GB’lara kadar çıkabilmektedir. Bu ciddi bir fark olduğundan dolayı Battery kesinlikle kullanılması tavsiye edilir.

RAID Seviyeleri Nelerdir?

Şimdi gelelim RAID yapımızı seçmeye. Farklı denetleyiciler farklı RAID seviyelerini destekler ve sırayla SAS, SATA veya SSD olmak üzere kullanabileceğiniz disk çeşitlerini de belirler. Bizde şimdi RAID seviyelerini tek tek inceleyerek doğru yapıyı seçmenizi sağlayacağız.

RAID 0 (Stripe Set)

Bu RAID seviyesi için en az 2 disk kullanılır. 32 diske kadar kadar çıkılabilir. Veriler disklere dağıtılarak yazılır. Bu sayede yazma ve okuma hızı oldukça iyidir. Ayrıca Parity – Eşveri yazılmaması da performans artışında etkendir. Disklerin toplam alanı kullanılabilir. 4 adet 300 GB disk ile toplam 1.2 TB alan tek sürücü altında kullanılabilir. Bu yapıda disklerden birinin hataya düşmesi durumunda diğer disklerdeki veriye ulaşılamaz. Önemli verilerin tutulduğu alanlar için kullanılması önerilmez. Görüntü ve resim işleme uygulamaları, yüksek yazma ve okuma isteyen uygulamalar için kullanılır. Her bir 2 disk grubu için ayrı bir raid kartı performansı daha da arttırır.

188x289

RAID 1 (Mirror)

Bu RAID seviyesi için 2 disk kullanılır. Veriler bir diske yazılır, kopyası birebir olarak diğer diske de yazılır. Okuma hızı yazma hızına oranla iyidir. Tek bir diske göre okuma ve yazma hızı daha iyidir. 300 GB iki disk ile RAID 1 yapıldığında kullanılabilecek alan 300 GB olur. Bir diskin hataya düşmesi durumunda diğer disk ile sistem çalışır. Rebuild – yeniden yapılandırma yapılmadan, bozulan diskin yerine takılan diske kopyalama yapılır. Yazılım RAID yapılarında asıl diskin bozulması durumunda sistem durabilir. Yedekteki disk asıl diskin yerine/yuvasına takılarak sistem açılabilir. Önemli verilerin disk arızalarına karşı güvenliğini sağlamak için kullanılır.

188x289

RAID 10

Bu RAID seviyesi için en az 4 disk kullanılır. 32 diske kadar çıkarılabilir. RAID 0 daki gibi veriler disklere dağıtılarak yazılır. Dağıtılan verilerin kopyası RAID 1 deki gibi diğer diske yazılır. 300 GB dört disk ile RAID 10 yapıldığında kapasite 600 GB olur. Biri diskin hataya düşmesi durumunda sistem devam eder. Hatalı disk değiştirilir. Rebuild- Yeniden yapılandırma ile sağlam diskten veriler yeni diske kayıt edilir. Pahalı bir RAID seviyesidir. Yoğun çalışan Veritabanı dosyaları için kullanılır.

Rebuild performansı RAID 0 ve 1 den iyidir.

672x550

RAID 5 (Stripe Set with Parity)

En çok kullanılan RAID türüdür. Bu RAID seviyesi için en az 3 disk kullanılır. 16 yada Raid kartına bağlı olarak 32 diske kadar çıkarılabilir. Veriler disklere dağıtılarak yazılır. Aynı yazım sırasında verinin bir diskin hataya düşmesi durumunda verinin kurtarılması için bir veri bloğu daha, verinin yazılmadığı diğer diske yazılır. Bu şekilde performans sağlanır. Bu veriye parite – eş veri denir. Okuma hızı yüksek veri yazma hızı Parite- Eş verinin hazırlanması ve yazılması aşamasında normaldir. 300 GB 3 disk ile RAID 5 yapıldığında kapasite 600 GB olur. En az 1 disk alanı parite için ayrılır. İstenirse bu oran arttırılabilir. Disklerden biri hataya düştüğünde sistem çalışmaya devam eder. Hatalı disk değiştirilir ve Rebuild-Yeniden yapılandırma aşaması başlar. Rebuild aşaması daha yoğun işlemci gücü gerektirir. Bu aşamada performansta düşüş olabilir. RAID kartının daha karmaşık işlemler yapması gerekir. Dosya ve uygulama sunucuları, okuma işlemlerin daha yoğun yapıldığı veritabanı sunucuları, WEB, mail sunucular için tavsiye edilir.

756x560

RAID 50

Bu RAID seviyesi için en az 6 disk kullanılır. 16 yada Raid kartına bağlı olarak 32 diske kadar çıkarılabilir. RAID 03 olarak da adlandırılmıştır. RAID 50, RAID 5 ten daha fazla güvenlik ve performans sağlar. RAID 5 ve RAID 0 ın özelliklerinin kullanılması ile geliştirilmiştir. Veriler RAID 0 da olduğu gibi parçalanır. Bu veriler RAID 5 te olduğu gibi disklere Parity-Eş veriler oluşturularak yazılır. Küçük verilerin okuma ve yazma işlemlerinde performanslıdır. Rebuid-Yeniden yapılandırma aşaması RAID 5 e göre hızlıdır. Pahalı bir RAID seviyesidir. Aynı disk grubunda 2 diskin bozulması durumunda veriler erişilemez hale gelir. Kullanılan disk sayısına göre, elde edilebilir alan toplam disklerin kapasitesinin %67 si ile % 94 arasında değişir.

756x523

RAID 5E (Enhanced)

Bu RAID seviyesi için en az 4 disk gerekir. Spare-Yedek disk dâhil 8 ile 16 diske kadar çıkarılabilir. Spare-Yedek disk aktif olarak kullanılır. RAID 5 seviyesinin zorunlu olarak disk arızasına karşı ek diskin kullanılmasını gerektiren gelişmiş bir çeşididir. Verinin disklere daha iyi yayılmasını sağlar. 4 disk ile oluşturulan yapıda 1 disk parity-eş veri, 1 disk spare-yedek olarak ayrılır. RAID 5 in getirdiği avantajlara ek olarak yazama ve okumada RAID 5 ten daha performanslıdır. Spare-Yedek olarak ayrılan disk, diğer Array-RAID grupları için kullanılamaz. (2010 itibari ile) tüm Raid kartları genel olarak destek vermez. Rebuild-Yeniden yapılandırma aşaması yavaş gerçekleşebilir. RAID 5E, RAID 5 te elde edilen kapasitenin aynısını artı 1 Spare-Yedek disk ile sağlar. Aşağıdaki yapıda 5 disk ile oluşturulmuş RAID 5E yapısı görülebilir. Veriler RAID 5 teki gibi dağıtılır. Buradaki en önemli fark Spare-Yedek disk alanının da disklere boş alanlar olarak dağıtılmasıdır. Bu Spare-Yedek alanlar disklerin son kısımlarına yerleştirilir.

220x186

Bir diskin bozulması durumunda, disklerin sonunda bulunan boş alanlara, bozulan diskteki veriler yazılır. Bu şekilde RAID 5E yapısı korunur. Bu durumda bir disk daha bozulursa sistem çalışmaya devam eder. Bu defa Parity ler kullanılarak veri yapılandırılır. Bozulan yada çıkarılan diskin yerine, yeni disk takıldığında eskisi gibi veriler yeniden düzenlenir.

RAID 5EE

Bu RAID seviyesi için en az dört disk kullanılır. 16 yada Raid kartına bağlı olarak 32 diske kadar çıkarılabilir. RAID 5E ile özellikleri aynıdır. Farkı Spare olarak kullanılan disk alanının disklere veriler gibi dağıtılması ve Rebuild-Yeniden yapılandırma aşamasında kullanılmasıdır. Bu şekilde RAID 5 ten daha performanslı ve RAID 5E den daha hızlı Rebuil-Yeniden yapılandırma gerçekleştirilir. Kullanılan disklerin sayısına göre disk alanı toplam disklerin alanının %50 – %88 değerleri arasında değişir. Spare-Yedek Disk diğer Raid grupları için kullanılamaz. RAID5 yerine kullanılması tavsiye edilebilir. Aşağıdaki 4 disk ile yapılan RAID 5EE yapısı görülebilir.

640x361

Bir diskin bozulması durumunda, disklerin sonunda bulunan boş alanlara, bozulan diskteki verilen yazılır. Bu şekilde RAID 5E yapısı korunur. Bu durumda bir disk daha bozulursa sistem çalışmaya devam eder. Bu defa Parity ler kullanılarak veri yapılandırılır. Bozulan yada çıkarılan diskin yerine, yeni disk takıldığında eskisi gibi veriler yeniden düzenlenir.

RAID 1E

Bu RAID seviyesi için en az 3 disk gerekir ve tek sayılı disk gruplarında yapılandırılabilir (odd number). Veriler diske dağıtılarak yazılır. Parite –Eş veri hazırlanmaz. Bir diske yazılan verinin kopyası diğer diske yazılır. Toplam depolama alanının yarısı RAID için kullanılır. 3 diskli bir RAID 1E yapısında disklerden birinde oluşan hata durumunda sistem çalışmaya devam eder. 5 diskli bir RAID 1E yapısında birbiri ardı olmayan 2 disk aynı anda bozulsa bile sistem çalışır. Aşağıdaki yapıda herhangi bir diskin bozulması durumunda sistem çalışır. Aynı anda A ve B, yada B ve C, yada C ve D, yada D ve E, yada E ve A diskleri bozulmadığı sürece sistem kesintisiz çalışacaktır. RAID1E RAID1 den daha performanslıdır. RAID 1 yerine tercih edilebilir. Toplam disk alanının yarısı verilerin kopyası için kullanılır.

640x378

RAID 3

Bu RAID seviyesi için en az 3 disk gerekir. Veriler disklere RAID 0 da olduğu gibi dağıtılarak yazılır. Yazılan verilen Byte-Level, byte seviyesinde kısaca daha küçük parçalar kullanılarak yazılır. Yazılan verilerin Parity-Eş verileri atanmış bir disk üzerine yazılır. Yüksek yazma ve okuma oranına sahiptir. Bir diskin bozulması durumunda genel olarak performans çok etkilenmez. RAID kartının karmaşık bir yapıya sahip olması gerekebilir. Software RAID yapılarında performans açısından kesinlikle kullanılması önerilmez. Aynı ana denk gelen bağımsız yazma ve okuma işlemlerinde performans kötüdür. Video, Resim işleme ve yayınlama, Matbaa, Dizany uygulamalarında tavsiye edilir.

743x550

RAID 4

Bu RAID seviyesi için en az 3 disk gerekir. Veriler disklere RAID 0 da olduğu gibi dağıtılarak yazılır. Yazılan veriler RAID 3 ten farklı olarak daha büyük parçalı Block-Level, data blokları şeklinde yazılır. Yazılan verilerin Parity-Eş verileri atanmış bir disk üzerine yazılır. Yüksek okuma oranına sahiptir. Bir diskin bozulması durumunda genel olarak performans çok etkilenmez. RAID kartının karmaşık bir yapıya sahip olması gerekebilir. Software RAID yapılarında performans açısından kesinlikle kullanılması önerilmez. Aynı ana denk gelen bağımsız yazma işlemlerinde performans oldukça kötüdür.

738x546

RAID 6 ( Dual Distributed Parity)

Bu RAID seviyesi için en az 4 disk gerekir. Bu yapı Raid5 gibi dağıtılmış pariteler kullanır. Raid5’ten farkı, iki ayrı parite bilgisi kullanarak iki diski tolere etmesidir. RAID 6 oldukça yüksek oranda hata toleransı sunar ve birden fazla diskte eş zamanlı olarak ortaya çıkabilecek hataları ya da arızaları karşılayarak sistemin kararlı bir şekilde çalışmaya devam etmesini sağlar. Okuma hızı çok iyidir, ancak yazma hızı çift parite kullanıldığından Raid5’e göre daha kötüdür.

812x469

Parity hesaplamasında XOR (ikilik sayı tabanında ardı ardına yapılan “toplama” işlemi ) hesaplaması kullanılır. Bu hesaplamayı yapmak için gereken işlem gücü fazladır. Özellikle de iki hatalı diskin bulunduğu bir RAID 6 dizgesi için gerçekten güçlü bir işlemciye veya tümleşik XOR hesaplama motoru bulunan bir denetleyiciye ihtiyacınız vardır.

Kullanım alanları Dosya ve uygulama sunucuları, veritabanı sunucuları, Web, e-posta sunucuları, Intranet sunucuları

RAID 60 (Striping of Double Parity)

Bu RAID seviyesi için en az 8 disk gerekir. RAID 60 Raid 6’nın dağıtılan çift paritesi ile Raid 0‘ın şeritlemesini birleştirir. Bu yapıda Raid 6’lık bloğun disk alanının 2 katı kadar disk alanına sahip oluruz. Performans ve veri güvenliğini sağlayarak büyük boyutları destekler.

1484x512

RAID 51 / 15

Bu RAID modeli en az 6 diskten oluşur. RAID 50 ile hemen hemen aynı yapıdadır. RAID 5 disklerin RAID 1 altında birleşmesi ile yapılır. En güvenli yapıdır.

741x556

Gerekli en az disk sayısı : 6
Kapasite kaybı : 2 Disk
Disk törelansı : 2 Disk
Performans : İyi

RAID 0 + 1 ;

Raid 0+1 modeli RAID teknolojileri arasında en performanslı yapıdır. Performans disk sayısı ile doğru orantılıdır. Disk sayısı arttıkça performansda artar. 2 tane RAID 0 yapısının RAID 1 altında birleşmesi ile oluşur. Bu yapı için en az 4 disk gerekmektedir. Verileri tüm disklere dağıtarak okuma ve yazma işlemini gerçekleştirdiği için performansı çok yüksektir.

789x407

NOT: Birçok küçük ve orta büyüklükteki işletme amaçları için RAID 0, RAID 1, RAID 5 ve bazı durumlarda da RAID 10’un performansı yeterlidir. Birçok ev kullanıcısı için RAID 5 aşırı güç kullanabilir ama RAID 1 de disk ikizlemesi ile yeterli hata toleransını sağlar.

NOT: RAID seviyeleri bölümü https://www.beyaz.net/tr/destek/makaleler/raid_nedir.html sayfasından alınmıştır.

RAID Yapısında Arızalı Diski Tespit Etmek

RAID yapısı oluşturduğunuzda arızalı diski tespit etmek için 3 yöntem bulunmaktadır. Bunlardan biri diskler üzerinde yanan ışıklardır. Eğer disk ışığı kırmızı veya turuncu yanıyorsa, hatta yanmıyorsa o disk ile ilgili bir problem var demektir. İkinci yöntem ise sunucu ILO, idrac, MegaRAID ve BMC gibi sunucunun üzerinde bulunan RAID yönetim panellerinin verdiği uyarı mesajlarını takip etmektir.Diğer yöntem ise sunucuyu resetleyerek manual olarak RAID Management ekranından kontrol etmektir.

SONUÇ

RAID, veri yedeklemesi için kullanmanız gereken kritik bir yapılanmadır. Bu yazımızda da genel bir bilgi sahibi olmanız için geniş bir arşiv oluşturduk. Eğer sormak istediğiniz bir şey varsa aşağıdaki yorum alanını kullanabilirsiniz.